Bronnen en Krachtplaatsen in NL & Be

  Kerk en Hunebedden D53 en D54 te Havelte

De oude Clemenskerk ligt aan de Uffelterkerkweg 1 te Havelte  (Zie  OpenStreetMap.org)
De grafheuvel Eupen Barchien is te vinden bij de Uffelterkerkweg en Nieuwe Ruiterweg tussen Havelte en Uffelte  (Zie  OpenStreetMap.org)
Je vind Hunebed D53 en D54 bij de Hunebeddenweg in Havelte  (Zie  OpenStreetMap.org)

Rond 1200 stond hier al een stenen kerkje gebouwd van kloostermoppen en zwerfkeien met een rieten dak in een Romaanse stijl. De kerk staat buiten de woonkern midden tussen de weilanden en groen, een vreemde keuze die mogelijk bepaald is doordat hier waarschijnlijk al een ouder, heidens heiligdom geweest zou kunnen zijn. Volgens oude documenten zou de bisschop Guido van Utrecht rond 1309 toestemming hebben gegeven voor het stichten van een eigen kerk voor de bewoners van Hesselte (het oude dorp Darp), Hesselterveen (nu Nijeveen) en Uffelte. Havelte bestond toen nog niet. Rond 1310 begon men de kerk te verbouwen, de kapel werd verlengd en verhoogt met behoud van het Romaanse karakter.
De kerk werdt gewijd aan Clemens.
In 1410 begon men met de bouw van de toren, zo valt te lezen in het opschrift boven de ingang: "in het jaar 1410 legde Jan, de zoon van Willem, deze steen" Bij de kerk zien we een zogenaamd duivelsrooster; dit moest de duivel met z'n bokken­poten verhinderen bij de kerk te komen. Rond 1450 werd de kerk verbouwd en kreeg de kerk een bovenbouw in een Gotische bouwstijl. In 1660 storte tijdens een zware storm een deel van de toren in de kerk, wat een enorme ravage aanrichtte. De kerk is voor het laatst nog gerestaureert in 2000-2001. Zowel de kerk als de toren en het duivelsrooster zijn Rijksmonumenten.  (Bronnen: Karstkarel Blz.311,  Zoet, v.d.Leeden, Stok Blz.55-56,  Reliwiki.nl, 
Rijksmonumenten.nl: Clemenskerk,  Kerktoren  en  Duivelsrooster  en  Wikipedia Clemenskerk).

Eupen Barchien
Wanneer je vanaf de Clemenskerk de straat in de richting van Uffelte volgt kom je op een gegeven moment bij een grafheuvel aan de rechterkant van de weg. Deze grafheuvel staat bekend als Eupen Barchien. De grafheuvel is in 1946 archeologisch onderzocht. De grafheuvel stamt uit de Midden-Bronstijd en in het centrum trof men lijksilhouetten aan van twee mensen die hier begraven waren. Men vond bij de schouder een bronzen bijl waarin nog restanten van de eikenhouten steel aanwezig waren en een leren riempje. Een koolstofdatering gaf als resultaat een ouderdom van 1400 jaar voor het begin van onze jaartelling. Dit soort beitels zijn zeldzaam in Nederland en wijst erop dat de hier begraven persoon aanzien had. In latere tijden zijn er nog vijf mensen in de heuvel bijgezet, waarvan drie mensen in een eiken boomkist. Oorspronkelijk lagen er twee steenkransen rond de grafheuvel. Over het Eupen Barchien bestaan ook enkele spookverhalen; het zou er net zo erg spoken als op de kerkhoven van Havelte en Uffelte. Hier zouden Witte Wieven wonen en zag men soms rond middennacht spooklichten. De grafheuvel wordt daarom ook wel 'Spoekbarchien' (Spookbergje) en 'Klöppersbarchien' (Kloppersbergje) genoemd. Mensen die stenen roofden bij hunebedden en grafheuvels werden steenkloppers genoemd, ze zouden echter weinig plezier hebben beleefd van de geroofde stenen van het Eupen Barchien...  (Bronnen: 5dok.net - Eupen Barchien,  GeheugenvanDrenthe.nl - Eupen Barchien  en  Infonu.nl - Eupen Barchien).

Hunebed D53 en D54
Op ongeveer 4 Km afstand van de Clemenskerk en het Eupen Barchien liggen net buiten Havelte de hunebedden D53 en D54. Hunebed D53 is het op één na grootste hunebed van Nederland; het grootste hunebed is D27 en ligt in Borger.



Hunebed D27 in Borger is 22,6 meter lang en 4,1 meter breedt, Hunebed D53 doet daar niet veel voor onder met een lengte van 18,9 meter en een breedte van 4,4 meter. Beidde hunebedden zijn enorm indrukwekkend! Op het informatie bord bij de hunebedden lezen we dat de bouwers van de hunebedden deze nooit zo gekend hebben zoals wij; de hunebedden waren oorspronkelijk bedekt met een laag grond waar soms alleen een deel van de dekstenen bovenuit kwamen. De heuvel over de hunebedden werd begrenst door een kring stenen rondom het hunebed, dus wanneer je vlak naast de stenen staat, sta je al in het hunebed. Hunebed D53 is in 1918 archeologisch onderzocht door Prof.van Giffen. Men vond hier drie kralen van git, een kraal van barnsteen, drie vuurstenen bijlen en een pijlpunt. Er werden opmerkelijk veel potscherven gevonden, restanten van totaal 665 potten! Verder vond men crematieresten van zeker vijf personen en vond men ook dierresten, met name twee berenklauwen die hier mogelijk geofferd zijn. Hunebed D54 is het meest zuidelijke hunebed van Nederland en ligt op zo'n 200 meter afstand van hunebed D53. Hunebed D54 is helaas nooit wetenschappelijk onderzocht. In de Tweede Wereldoorlog wilden de Duitsers hier een landingsbaan aanleggen waarvoor het grootste Hunebed D53 voor moest wijken. Men heeft een greppel gegraven naast het hunebed en hier alle stenen in gedaan. Na de oorlog heeft men de stenen met behulp van foto's en tekeningen weer op hun oorspronkelijke plaats terug gelegd. Hunebed D54 heeft men gedurende de oorlog onder een zandlaag verborgen zodat deze niet als markeringspunt voor bommenwerpers gebruikt kon worden.
 (Bronnen: Clerinx Blz.237-238,  v.Ginkel/Jager/v.d.Sanden Blz.191-192,  Geysen Blz.138,  Gommer Blz.7-12,  Klok Blz.126-131,  v.d.Sanden Blz.86-87,  Westmaas Blz.114-117,  Zoet, v.d.Leeden, Stok Blz.62-65,  Hunebedden.nl: D53 en D54,  Hunebeddeninfo.nl D53 en D54,  Rijksmonumenten.nl,  Wikipedia: hunebed D53 en D54).


Krachtplaatsen
Cois Geysen beschrijft dat hij bij hunebed D53 & 54 een verhoogde radioactieve achtergrondstraling gemeten had; 122 becquerel. De achtergrondstraling ligt volgens Geysen in Nederland gemiddeld zo tussen de 35 en 50 becquerel. De achtergrondstraling van 122 Bq bij het hunebed lijkt hoog, doch dat valt erg mee; in het menselijk lichaam is deze normaal gesproken 120 Bq per kilogram!
 (Zie: Achtergrondstraling en Geysen Blz.138).
Op Maandag 9 Mei 2022 ben ik samen met Murel, een goed vriendin, naar Havelte geweest. We hebben als eerste de Clemenskerk bezocht, vervolgens de nabij gelegen grafheuvel Eupen Barchien en toen door naar de hunebedden D53 en D54 even buiten Havelte. De aankomst bij de Clemenskerk gaf meteen al een gevoel dat hier wat was. Toen we met de wichelroedes gingen rondlopen kregen we alleen een reactie bij de kerktoren, die op een krachtcentrum staat. De sfeer was fijn en het was hier rustig, een goed aanvoelend krachtcentrum. Ongeveer een kilometer verderop vind je de grafheuvel Eupen Barchien, die verscholen ligt tussen de bomen; het gebied had een prettige sfeer. De wichelroedes reageerden op enkele punten op het pad langs de grafheuvel het sterkst, bij mij bleef de wichelroede in de richting van de grafheuvel wijzen terwijl ik het pad naast de grafheuvel volgde. Een prettig krachtcentrum waar je in alle privacy een meditatie en/of een ritueel kan doen. Dat was lastiger bij de toeristische trekpleisters van hunebed D53 en D54. Deze hunebedden lagen aan weerszijden van een fietspad en werden door veel mensen bezocht, zelfs op deze rustige maandagmiddag. Het was gelukkig rustig genoeg om foto's van de hunebedden te maken zonder mensen erop. Wat energie betreft kregen we bij hunebed D53 sterkere reacties dan bij hunebed D54. De wichelroedes reageerden op de kopse kanten en bij mij reageerde de wichelroede ook bij het zijportaal van hunebed D53.
Cois Geysen schrijft dat hunebed D53 een sterk energetische en sacrale plaats is.
 (Bronnen: Geysen Blz.136-138,  Zoet, v.d.Leeden, Stok Blz.55-56, 62-65).

Martin Roek      

Wat zijn Hunebedden?
Hune is een oud Drents woord dat reus betekend, vergelijkbaar met het Duitse Hüne, dat nog altijd reus of een boom van een kerel betekend. Ook in Genesis 6:4 lezen we over de 'Huynen'; 'reuzen', deze stenen 'bedden' waren zo men dacht gebouwd door reuzen.
 (Bronnen: Clerinx Blz.19,  v.d.Sanden Blz. 16-17  en  Wikipedia).

De in Nederland gevonden hunebedden werden in een vrij korte periode gebouwd tussen 3450 en 3100 v.nul door mensen van de Trech­ter­beker­cultuur. Men heeft in de Nederlandse hunebedden vrij weinig menselijke resten gevonden, van de zure bodem in Drenthe is bekend dat die het botten­mate­riaal grondig vernietigd. Hetzelfde zien we bij het grootst gevonden grafveld van West Europa uit de steentijd bij Dalfsen, waar van de skeletten niets over is en men slechts enkele lijksilhouetten gevonden heeft. Uit de wel gevonden resten bot en crematieresten uit de hunebedden is niet goed op te maken in welke richting de overledenen begraven werden en hoeveel mensen hun laatste reis via een hunebed maakten. Er werden wel veel potscherven gevonden in de meer westelijk gelegen hunnenbedden en nabij gelegen regio's in Duitsland. Dit kunnen urnen zijn geweest of grafgiften.
 (Bronnen: Clerinx Blz.38, 179-180 en 192-193,  v.d.Sanden Blz. 11 en 16,  Hunebeddeninfo.nl grafveld Dalfsen,  Hunebednieuwscafe.nl  &  Wikipedia).



Oorspronkelijk waren de ruimten tussen de grote stenen opgevuld met kleinere stenen en lag er een dekheuvel over de hune­bedden, die alleen toegankelijk waren via een ingang aan de zijkant.
Alleen hunebed D13 in Eext heeft nog een dergelijke dekheuvel die alle hunebedden oorspronkelijk hadden. Vroeger leidde een klein trapje naar de binnenruimte, wat dit hunebed weer uniek maakt.
Hunebedden waren dus een soort van grafheuvels waar men via de zijkant nog toegang tot had die gebruikt werd om overleden te kunnen bijzetten, wat nog honderden jaren gebeurde na de bouw van het laatste hunebed.
Op alle informatie bordjes die ik bij de hunebedden heb zien staan valt te lezen: "Een hunebed is een grafmonument. Behandel het met respect", doch ik merk hier weinig van.
Ik zie zowel kinderen als volwassen op de grafmonumenten klimmen, wat dus totaal respectloos is, alsof je op een kerkhof bovenop de grafstenen gaat staan om alles goed te kunnen bekijken. Men is dan ook bezig om te kijken of er bordjes met een klimverbod geplaatst kunnen gaan worden.
Ook op informatieve video's op de website van de Hunebedden Beheergroep (HBG) te Borger gaat men respectloos met hunebedden en grafheuvels om, te zien is hoe men dwars door de hunebedden heen loopt, erin gaat liggen, er bovenop gaat zitten en bovenop een grafheuvel gaat staan. De Hunebedden Beheergroep is o.a. ook verantwoordelijk voor het plaatsen van de informatieve bordjes bij de hunebedden waarop men een respectvolle omgang van de hunebedden van bezoekers verwacht... men begrijpt blijkbaar zelf niet wat een respectvolle omgang zou kunnen zijn.
Bezoekers lijken te denken dat deze enorme stenen wel wat kunnen hebben en dat men er gerust op kan klimmen of op kan gaan zitten. Helaas hebben de hunebedden hier wel onder te lijden zodat ze sneller eroderen en beschadigt men de zeldzame korstmossen die soms alleen nog op deze hunebedden te vinden zijn.
 (Bronnen: Clerinx Blz.192-193,  Hoven & Hovius Blz.29,  v.d.Sanden Blz. 11 en 16,  AD.nl - Klimverbod,  ArcheologieOnline.nl,  Hunebednieuwscafe.nl - Klimverbod,  Hunebednieuwscafe.nl - Wat zijn Hunebedden,  Trouw.nl - Klimverbod  &  Wikipedia).

Krachtcentra
Dat de hunebedden op krachtcentra zouden liggen wordt vaak naar het rijk der pseudowetenschap verwezen en dus als onzin afgedaan. De hunebedden werden echter wel op speciaal daarvoor uitgekozen lokaties gebouwd; in Nederland allemaal op een verhoging in het landschap; de Hondsrug; een 70 kilometer lange verhoging met energetische eigenschappen waarop de meeste hunebedden te vinden zijn. Bij 39 van de 53 gemeten hunebedden was de radioactieve achtergrondstraling bovendien beduidend hoger  (Zie Martin Roek - Achtergrondstraling  en  dehondsrug.nl).
We zien dus wel degelijk een sterkere energie bij veel hunebedden. Naar aanleiding van deze metingen en mijn eigen ervaringen blijken zeker niet alle hunebedden op een krachtcentrum te staan, zoals Sietse van der Tuin zo stellig beweerd  (Zie: v.d.Tuin Blz.30-32).
De hunebedden waren in de tijd dat ze gebouwd werden zeer markante bouwwerken; heilige plaatsen waar men de voorouders begroef en eerde. De energetische kwaliteit van bepaalde lokaties op de hondsrug oefende blijkbaar een zekere aantrekkingskracht uit om hier een heiligdom te bouwen.

Heiligdom
De hunebedden waren meestal op een verhoging in het landschap gebouwd, grotendeels bedekt met aarde. Hunebedden en grafheuvels zijn toegangen naar de Andere Wereld waar de voorouders zich bevinden. De overledenen werden met een ceremonie hier gecremeerd en/of begraven en later kwam men hier voor herdenkings en raadplegingsceremoniën, waarbij er ook aan de voorouders geofferd werd. Vaak hield men bij grafheuvels en hunebedden ook vergaderingen, rechtsgedingen en nam men besluiten, waarbij mogelijk ook de voorouders in gedachten werden gehouden en/of geraadpleegd. De hunebedden zijn plaatsen van de voor­ouders en natuurgeesten/goden; poorten naar de Andere Wereld waar men ceremoniën en rituelen deed om de voorouders en de natuurgeesten te eren en te raadplegen; het waren ook religieus-spirituele centra.
Sommige mensen menen dat de hunebedden geen graven voor de voorouders waren maar heiligdommen, spirituele centra. Alsof dit een tegenstelling zou zijn; het zou juist vreemd zijn wanneer in heiligdommen zoals de hunebedden de voorouderspirits compleet buitengesloten zouden worden. In het oude sjamanisme raadpleegt men juist de voorouders en de natuurgeesten/goden, waarom zou men dit in de tijd van de hunebedden dan niet gedaan hebben? Belangrijke overledenen zoals stamoudsten, sjamanen, priesters en priesteressen, zullen in het heiligdom rond de voorouders en natuurspirits/goden bijgezet zijn, zodat latere generaties ze eer kunnen bewijzen en kunnen raadplegen.
In de mythologie van latere volkeren zijn heuvels vaak het domein van de Andere Wereld, waar de elfen en andere natuurspirits wonen. Via grotten en andere openingen in de aarde kon men de onderwereld betreden, de wereld van de overledenen, de Andere Wereld. De vondsten van menselijke resten in de hunebedden en de offergaven liggen in lijn met deze mythologie van latere volken in deze regio. Aan de hunebedden zullen dus mogelijk alleen stamoudsten, priesters en priesteressen na hun overlijden toevertrouwd zijn; inspirerende mensen met een zeker aanzien. Hunebedden zijn zo het schijnt dan ook in de eerste plaatst heiligdommen, speciaal gebouwd voor de Andere Wereld van de overleden voorouders die hieraan toevertrouwd werden en voor de natuurspirits zoals o.a. de Goden en Godinnen.

Martin Roek