Van wildernis tot Smallingerland

Friese veenontginningen in de middeleeuwen en latere turfwinning rond Drachten

Yuri van Koeveringe

Uitgestrekte veenkussens bedekten ooit het landschap van de gemeente Smallingerland. Vanaf de Middeleeuwen heeft de mens getracht deze wilde natuur naar zijn hand te zetten. In de tiende eeuw transformeerden grootschalige veenontginningen de voorheen drassige en onbegaanbare gronden in vruchtbare akkers en weiden. Grote groepen boeren trokken naar deze verlaten streek om een nieuw bestaan op te bouwen. Vele eeuwen later zorgde een stijgende vraag naar brandstof voor een nieuw gebruik van het veen: de turfwinning. Een bloeiende handel in turfblokken zorgde voor een ongekende groei binnen de gemeente.

"Van wildernis tot Smallingerland" vertelt het verhaal van deze spannende geschiedenis, die nog steeds verborgen ligt onder het huidige landschap. Door de resultaten van archeologisch onderzoek binnen de gemeente te vergelijken met voorbeelden elders, kunnen we een beeld vormen van het verleden van deze interessante streek. We zullen zien hoe middeleeuwse boeren het veen ontwaterden en hoe zo overal langs de waterwegen nederzettingen ontstonden. Ook wordt duidelijk dat de grootschalige ingrepen in het landschap soms dramatische gevolgen hadden. Daarnaast wordt uit de doeken gedaan hoe de turfwinning, die hier vanaf de zeventiende eeuw plaatsvond, twee kleine boerendorpjes veranderde tot een van de belangrijkste plaatsen van Friesland.

Yuri van Koeveringe (1978) studeerde Archeologie en Prehistorie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Naast het schrijven van populair-wetenschappelijke publicaties en educatieve teksten over archeologie, houdt hij zich bezig met de presentatie van archeologie door middel van tentoonstellingen, evenementen en educatieve projecten.