Sagen en legenden van de Veluwe
Bloemlezing
Jac. Gazenbeek
Jac. Gazenbeek Stichting, 2004
Op de Veluwe gaan nog allerlei verhalen rond, waarin romantiek en mystiek verweven zijn.
Ze spreken van het geloof en dromen van onze voorvaderen, wonderlijke vertellingen en sagen
over witte wieven, spoken, vuurmannen en dwaallichtjes...
De inmiddels overleden schrijver Jac. Gazenbeek (1894-1975), een van de beste kenners
van de Veluwe, heeft er in de loop der jaren veel opgetekend, meestal uit de mond van de
oude Veluwenaren: boeren, schaapherders, jagers en stropers.
In deze bundel zijn de meest opmerkelijke ervan bijeengebracht met de bedoeling ze in deze
nuchtere tijd voor de ondergang te bewaren. Sommige verhalen zijn verbonden aan bepaalde
plaatsen die nu nog aanwijsbaar zijn, zoals Kernhem bij Ede, het Papendal, het Solse Gat
en de Woeste Hoeve.
(Bovenstaande tekst komt van de achterkant van het boek)
Sagen en legenden van de Veluwe
Deel 1
Jac. Gazenbeek
Jac. Gazenbeek Stichting, 1971. Vierde druk, 1995
Op de Veluwe gaan nog allerlei verhalen rond, waarin romantiek en mystiek verweven zijn.
Ze spreken van het geloof en dromen van onze voorvaderen, wonderlijke vertellingen en sagen
over witte wieven, spoken, vuurmannen en dwaallichtjes...
De inmiddels overleden schrijver, Jac. Gazenbeek, een van de beste kenners
van de Veluwe, heeft er in de loop der jaren veel opgetekend, meestal uit de mond van de
oude Veluwenaren: boeren, schaapherders, jagers en stropers.
In deze bundel zijn de meest opmerkelijke ervan bijeengebracht met de bedoeling ze in deze
nuchtere tijd voor de ondergang te bewaren. Sommige verhalen zijn verbonden aan bepaalde
plaatsen die nog heden aanwijsbaar zijn, zoals "In het voetspoor van Kernhems witte juffer",
"De vuurman van Papendal" en "Het verzonken klooster van het Solse Gat".
Enkele hebben duidelijk een historische kern.
Als natuurliefhebber met grote belangstelling voor folklore heeft Gazenbeek zijn geboortestreek
de Veluwe gedurende tientallen jaren doorkruist. Hij heeft er veel gezien en evenveel gehoord:
ook de fluisteringen van het verleden, die in deze bundel "Sagen en legenden van de Veluwe"
worden doorgegeven.
Dat de schrijver ook een en ander heeft opgenomen dat stamt uit de Gelderse en Stichtse gebieden,
die aan de Veluwe grenzen, zal niemand betreuren. Want aan deze inconsequentie ten aanzien van
de titel danken wij enkele kostelijke verhalen.
(Bovenstaande tekst komt van de achterkant van het boek)
Sagen en legenden van de Veluwe
Deel 2
Jac. Gazenbeek
Jac. Gazenbeek Stichting, 1971
Dat er voor het eerste deel "Sagen en legenden van de Veluwe"
zoveel belangstelling zou zijn, ging onze verwachting ver te boven.
Mede door dit succes en de vraag naar een vervolg, heeft de
Stichting Jac. Gazenbeek besloten deel 2 uit te geven.
In deze tweede bundel zijn weer een groot aantal prachtige oude
volksverhalen verzameld, die jaren geleden door de schrijver
Jac. Gazenbeek (1894-1975) werden opgetekend. De wijze waarop
deze bijna legendarische schrijver zijn lezerspubliek nog altijd weet
te boeien, is wel heel uniek in deze tijd.
Al lezend wordt u tijdens een stormachtige zomeravond meegenomen
naar de "Kruup-Onder", een hele bijzondere plek ergens op de
Veluwe. Ook zit u als het ware naast de schrijver, als hij rond het
open vuur, "wanneer het spel van de vlammen hun gouden haken
slaan om de zwartberookte ketel", in de oeroude herberg "De
Woeste Hoeve", een aantal prachtige verhalen optekent, uit de
mond van een oude schaapherder.
Gazenbeek had een hang naar het verleden, naar het boerenlandleven
en de gebruiken van vroeger. Naar een tijd waarin alles
nog kleinschalig was vooral in deze verhalen is Jac. Gazenbeek zeer
herkenbaar. Zo voelt u, eenzaam dwalend tussen heuvels en valleien,
het oeroude wilt en bijster land van Veluwen, als een fluistering
uit het verleden.
De Stichting Jac. Gazenbeek zet zich in voor het behoud van het
oerkarakter van de Veluwe, daarbij horen ook deze prachtige oude
volksverhalen, die niet verloren mogen gaan!
(Bovenstaande tekst komt van de achterkant van het boek)
Sagen en legenden van de Veluwe
Deel 3
Jac. Gazenbeek
Jac. Gazenbeek Stichting, 1994
De romantiek en mystiek van de oude Veluwse volksverhalen die in het verleden door de schrijver Jac. Gazenbeek (1894-1975)
zijn opgetekend, staan weer volop in de schijnwerpers. Het begint er zelfs op te lijken, dat de inmiddels overleden schrijver,
een legende aan het worden is, getuige de enorme belangstelling voor zijn verhalen! Om aan deze vraag te voldoen, heeft
men besloten tot uitgave van een derde deel in de serie "Sagen en legende van de Veluwe". Ook in dit boek proeft
u de aparte sfeer van deze oeroude streek met zijn zingende bossen, wijde vlakten en intieme achteraf-plekjes.
Het is voor een ieder die van het buitenleven houdt een heerlijke belevenis, Gazenbeek op zijn zwerftochten te vergezellen.
U ontmoet weer de meest wonderlijke figuren, zoals Nard, de ziener uit het Veenhuizerveld (zie omslagfoto), die in alles
de antipode is van de moderne confectiemens van tegenwoordig. En Janus de stroper, die jachtopziener werd en daarna toch
weer ging stropen. In typisch Veluws dialect vertelt Gazenbeek het verhaal van Driekus Dropje, en hoe een Veluwse
dominee nogal eens moeite had met de oude gewoontes van zijn kerkgangers. Vooral ook in het laatste hoofdstuk:
"Veluws volk onder de schijnwerper", vertelt de auteur uitvoerig en op smakelijke wijze over de gewoonten,
gebruiken en tradities van de plattelandsbevolking in vroegere dagen. Een must voor de Veluweliefhebbers, die weer
vele prettige uren zullen beleven, bij het lezen van dit boek!
(Bovenstaande tekst komt van de achterkant van het boek)
Toelichting
De boeken hierboven hebben dezelfde titel en ook bijna dezelfde inhoud.
Het bovenste boek, de 'bloemlezing', bevat echter veel meer sagen en legenden, doch de laatste
drie sagen en legenden uit 'Deel 1' ontbreken weer in de bloemlezing.
De onderste boekjes zijn het eerste, tweede en derde deel van de totaal drie delen.